Erken çocukluk döneminde 0-6 yaş gelişimin en hızlı ve önemli olduğu yıllardır. Bu dönemde ebeveynler olarak çocuğun yaşına ait özellikleri bilmek ve onları desteklemek çok önemlidir. Gelişim bedensel, bilişsel, dilsel, duygusal-sosyal gelişim alanlarında gerçekleşir. Yaşa göre gelişim özelliklerinin ortaya çıkma durumunun çocuktan çocuğa farklılık gösterebileceği unutulmamalıdır.
3 Yaş Gelişim Özellikleri
3 yaşından itibaren çocuk dış dünyadan ve ebeveynlerinden bağımsız bir birey olarak hayatına devam eder. Hem yaşıtlarıyla hem yetişkinlerle serbestçe iletişime geçebilirler, fakat bu iletişim çoğunlukla benmerkezcidir. Kendi ihtiyaçları ve istekleri ön plandadır. Dil gelişimi kendini ifade edebilir duruma geldiği için başkalarıyla iletişime kolay bir şekilde geçebilirler. Benmerkezci dönemin özelliği olarak ‘’ben’’ ile başlayan cümlelere sık rastlanır. Israrcılık ve inatlaşma bu dönemin en belirgin özelliklerinden biridir.
Bu dönemde paylaşma, empati kurma ve sosyal iletişimi oyun yoluyla öğrenilir. Hayali oyun ve farklı rollere girme oyunun bir parçasıdır. Bilişsel olarak somut dönemin içinde bulundukları için gözle görülmeyen soyut şeyleri kavramakta güçlük çekebilirler. Hayal ile gerçeği karıştırabilirler. Bu dönemde gece korkularının başladığı sık görülür.
3 yaş cinsel kimliğin oluşturulmaya başlandığı yıllar olduğu için bu dönemde çocuk cinsel organlarını keşfetmeye başlar. Bu dönemde çocuğun farklı cinsten ebeveynine karşı ilgisi artarken aynı cins ebeveynine karşı düşmanca duyguları oluşabilir. Cinsel ve saldırgan içerikli duygular artabilir. Çocuk yaşadığı duygular yüzünden sürekli eleştirilirse kötü bir şey yaptığını düşünüp suçluluk duyabilir. Bu nedenle seçilen ebeveynlik tutumu önemlidir.
4 Yaş Gelişim Özellikleri
4 yaş çocuğu artık sosyal çevrenin isteklerine karşı da duyarlıdır ve beklemeyi öğrenmeye başlamıştır.
Bağımsız davranışlar göstermekte daha ısrarcı olabilirler. Kendi seçimlerini daha çok kendileri yapmak isterler. 3 yaş çocuğuna göre oyunlarda daha işbirlikçi tutum sergilerler. Kendilerine özel arkadaş edinebilirler. Hayali oyunları oynamaya devam ederler. Süper kahraman, öğretmen, anne-baba gibi farklı rollere bürünürler. Hayal ve gerçeği ayırt etmekte daha yeteneklidirler. Buna rağmen gece oluşan karanlık, hayalet yada hayali insanlarla ilgili özel gibi korkular devam etmektedir. Cinsellikle ilgili soruları artmaya başlar. Erkek çocuk babasıyla, kız çocuk annesiyle özdeşleşebilir.
4 yaş çocuğunun konuşmasının anlaşılır ve net olması beklenir. Argo ve uygunsuz kelimelere karşı ilgi duyarlar. 3 ve 4 yaş çocuğuna göre daha hareketlidirler.
5 Yaş Gelişim Özellikleri
İlk çocukluk evresinin dönüm noktalarından biri olan 5 Yaş ‘’Altın Çağ’’ olarak nitelendirilir. Hem ailesine hem okuluna hem de sosyal çevreye uyumu artmıştır.
3-4 yaş çocuğuna göre daha olgundur. Başkalarının duygularını anlayabildikleri gibi kendi duygu ve düşüncelerini akıcı ve rahat biçimde karşısındakine aktarabilirler. Sorumluluk duyguları arttığı için daha ciddi sorular sorabilirler ve sorularına çeşitli yollarla cevap ararlar. Bu nedenle hem ebeveynleri tarafından hem öğretmenleri tarafından sorularına karşılık verilmesi çok önemlidir. Yine bu dönemde en sık karşılaşan korkular; hayali yaratıklar, karanlık, yalnız kalma ve ani ses korkuları sayılabilir.
5 yaş çocuğu kurallara uyum sağlamada ve bağımsızlık gerektiren işlerde daha başarılıdırlar. 4 yaş çocukları yarım bıraktığı işlerle çok fazla ilgilenmezken 5 yaş çocuğu tamamlamak için gayret gösterir. Kısacası 5 yaş çocuğu kendine güvenen, dikkatli, sosyal ve dengeli bir birey görünümü vermektedir.
Klinik Psikolog Serap Bozan
Comments