Uyku; dış ve iç uyaranlara algılama yetisinin azaltıldığı ya da kapatıldığı, tepki gücünün zayıfladığı ve günlük aktivitelerimizi yapabilmemiz için gerekli hazırlığın sağlandığı çok önemli bir zihinsel evredir.
Çocuklar için ideal uyku saatleri; okul öncesi dönem olan 3-5 yaşta 10-13 saat, okul dönemi olan 6-13 yaş için ise 9 ila 11 saat arasıdır. Çocuk ne kadar küçükse uyku ihtiyacı o kadar fazladır. Düzenli uyuyan çocukta büyümenin daha hızlı olduğu görülmektedir. İyi uykunun çocuklarda öğrenmenin daha net, hafızanın daha güçlü olduğu ortaya konmuştur. Yeterli uyuyamayan çocuk ertesi gün daha huzursuz, öfkeli, isteksiz ve dikkatini toparlamakta zorlandığı görülmektedir.
Melatonin hormonu, büyümede büyük rolü olan ve normal vücut rutinlerini oluşturmamızı sağlayan ve gece karanlıkta salgılanan bir hormondur. Bu hormon 21.00’da salgılanmaya başlar ve gece 02.00-04.00 arası en yüksek seviyeye çıkar. Melatonin akşamları uyku getirir ve sabah ise uyanmamıza yardımcı olur. Melatonin hormonunun etkilerine bakıldığında uykuyu getirir, uykuya geçişi sağlar ve bağışıklık sistemini düzenler. Çocukların karanlık/loş ve sessiz bir ortamda uyumalarını sağlayarak melatonin hormonunun işlevlerini desteklemek, kaliteli bir uyku için çok önemlidir.
Çocuğun fiziksel, sosyal ve duygusal gelişimi için tek başına uyuması oldukça önemlidir. Ebeveynlerine bağımlı bir kişilik geliştirmesinin önüne geçmek adına sağlıklı bir uyku rutini oluşturulmalıdır. Ebeveynleriyle birlikte uyuyan çocuklarda özgüven eksiklikleri, içine kapanma, sosyal olarak geri çekilme, anne bağımlılığı, yeni ortam mekânlara alışmada, arkadaş edinme konusunda, problem çözme becerilerinde zorluk yaşama gibi sorunlar olabilmektedir. Çocuğunuzun bağımsız kendi kendine yetebilen bir birey olarak büyümesi için düzenli bir şekilde kendi yatağında uyuması çok önemlidir.
Çocuğunuzun kendi odasında rahatça uyuyabilmesi için neler yapılabilir?
· Uyku saatinden yarım saat önce çocuğa uyku saati hatırlatılmalı ve oyununu tamamlamasına fırsat verilmelidir. Süre hatırlatılmayan ve ya aniden yatması gerektiği hatırlatılan çocuk o anda sevdiği bir oyun oynuyorsa uyumamakta direnecek ve rutini aksayacaktır bu da çocuğun öfkelenmesine sebep olacaktır.
· Aşırı aktivite gerektiren hareketli oyunlar uykudan bir saat önce bıraktırılmalıdır.Çünkü çocuk yüksek efor sarf edeceği metabolizması hızlanacak ve uykuya geçişini zorlaştıracaktır.
· Gece beslenmeleri özellikle sıvı alımları sınırlandırılmalıdır. Çünkü tuvalet ihtiyacı uyku sürecini etkilemektedir.
· Aile olarak her gün uygulayabileceğiniz bir uyku rutini ve onun gelişimine uygun bir uyku saati belirleyin. (Süt içmek, diş fırçalamak, pijamaları giymek vb.) Neden bu rutine uyulması gerektiğini açıklayarak uykunun onun gelişimindeki önemini vurgulayın.
· Belirlediğiniz saate sadık kalarak tutarlı bir şekilde kararlılığınızı sürdürün. Özel durumlarda beraber karar verilerek bu saat esnetilebilir. Ancak ekstrem durumlar haricinde uyku öncesi rutine sadık kalmak ve her gün aynı şekilde tekrar etmek çok önemlidir.
· Çocuğunuzun kolay uykuya geçebilmesi için öykü okuma, günün sohbeti vb. rahatlatıcı etkinlikler yapabilirsiniz.
· Çocuğunuzla birlikte yatmadan, ayakucunda oturmak veya başucunda sandalyede beklemek tek başına uyuyabilme sürecine destek olacaktır. Sık sık sizinle birlikte uyuyan çocuğunuz ilk geceden kendi yatağında uyumakta zorlanabilir. Bunu aşama aşama davranışsal yöntemle çözebilirsiniz. Önceleri onun yatağının kenarına uzanıp uyumasını bekleyebilir ve o uykuya daldıktan sonra odadan ayrılabilirsiniz. Bir sonraki aşamada ayakucuna oturabilir yine uykuya daldıktan sonra odadan ayrılabilirsiniz. Bu yöntemi uygularken ‘Uyku Çizelgesi’ni kullanmak size yardımcı olabilir.
· Uykuya geçişişi kolaylaştıracak bir nesne seçmesini sağlayabilirsiniz.(Oyuncak ayı, battaniye)
· Çocuğunuz karanlıktan korkuyorsa uyku kalitesini olumsuz etkilemeyecek bir gece lambası ile uyumasını sağlayabilirsiniz.
· Sakin ve kararlı bir ses tonuyla iyi geceler öpücüğü kondurup, sabah görüşürüz diyerek yanından ayrılın.
· Çocuğunuz gece ağlayarak uyandığında yanına giderek sakinleştirin. Uyuyuncaya kadar yanında bekleyeceğinizi söyleyin. Susmuyor diye onu asla yatağınıza almayın. Davranışın oluşması için tutarlı ve sabırlı olunması çok önemlidir. ‘Bu gecelik böyle olsun’ diyerek çocuğunuzu yatağınıza aldığınızda ona ertesi gün gelmesi içinde izin
vermiş olursunuz. O yüzden ne kadar ağlasa da yine sakin ve güven veren bir tavırla yatağına dönmesi gerektiğini söyleyebilirsiniz.
· Anne babanın çocuğu uykuya hazırlama sürecindeki sorumluluğu paylaşabilirsiniz. Her gece anneye bırakılan uykuya hazırlanma süreci anne-çocuk arasındaki ilişkiyi olumsz etkileyebilir. Özellikle sizinle uyumak isteyen çocuğunuz anneye karşı öfke besleyebilir. Babanın da tüm rutine katılması ve ya iş bölümü yapılması çocuğunuzun sizin ne kadar net kararlı olduğunuzu anlamasını sağlayacaktır.
· Çocuğunuzun isteği doğrultusunda yatak odasında değişiklikler yapabilirsiniz. Odasında kendini huzurlu hisseden bir çocuk, yatağında rahatça uyuyacaktır.
· Çocuğunuz sizinle uzun zamandır birlikte uyuyorsa ilk olarak onunla bunun yanlış olduğunu ve artık kendi yatağında yatması gerektiğini söylemelisiniz. Uygulamaya başlamak için birkaç gün sonrasını seçebilirsiniz. Örneğin Cuma günü konuşup pazartesi günü ayrı yatma uygulamasına geçebilirsiniz. Böylece çocuğunuzun kaygısını azaltmak için birkaç gününüz olacaktır. Bu birkaç günde çocuğunuzla kendi yatağında uyumasının faydaları üzerine konuşmalısınız. Çocuğunuz kendi yatağına geçme konusunda çok direnç gösteriyor ise aşamalı bir geçiş yapabilirsiniz. İlk etapta sizin odanızda ona başka bir yatak koyabilirsiniz. Birkaç gün bu şekilde geçtikten sonra onu kendi yatağına yatırıp uyuyana kadar yanında bekleyebilir, bu sürece de uyum sağladıktan sonra uyku saati geldiğinde kendi yatağına gidip uyuması konusunda alışkanlık kazandırabilirsiniz.
Comments